پس از مطالعه این مطلب از کاریزما لرنینگ، انتخاب میان صندوق درآمد ثابت یا بانک برای شما آسان خواهد شد. با ما در این مقاله همراه شوید.
صندوق درآمد ثابت یا بانک؟
سرمایهگذاری در وهله اول به افراد کمک می‌کند تا ارزش دارایی خود را در مقابل نوسانات قیمت کالاها و تورم حفظ کند و در مرحله دوم باعث می‌شود که از آن درآمد کسب کنند. یکی از ابزارهای سرمایهگذاری غیرمستقیم و با بازدهی بالا، صندوق‌های با درآمد ثابت است که به سپرده‌های بانکی شباهت‌های بسیاری دارد؛ با این حال، صندوق‌های درآمد ثابت و بانک تفاوت‌هایی نیز باهم دارند. بهتر است پیش از تصمیم‌گیری برای افتتاح حساب بانکی و سپرده‌گذاری، تفاوت‌های آن‌ها را دانست تا بهترین تصمیم اتخاذ گردد.
به طور خلاصه فرق صندوق با بانک بدین شکل است که صندوق درآمد ثابت نسبت به بانک مزایای بیشتری دارد. این صندوق‌ها معمولاً بازدهی بیشتری نسبت به سپرده‌های بانکی دارند و با سرمایهگذاری در اوراق بدهی و سایر ابزارهای مالی، سود بیشتری برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند. نقدشوندگی بالای این صندوق‌ها نیز به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا به راحتی سرمایه خود را برداشت کنند، در حالی که سپرده‌های بانکی بلندمدت معمولاً با محدودیت‌های زیادی هنگام برداشت مواجه هستند. در ادامه به طور کامل این نکات را توضیح خواهیم داد.
صندوق درآمد ثابت چیست؟
در پاسخ به سوال “صندوق درآمد ثابت چیست؟” باید بگوییم صندوق‌های درآمد ثابت نوعی از صندوق‌های سرمایهگذاری هستند که حداقل 85 درصد از دارایی‌های تحت مدیریت خود را در اوراق با درآمد ثابت مانند اوراق قرضه دولتی، اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی، سرمایهگذاری می‌کنند. این اوراق و سپرده‌ها، ریسک بسیار پایینی دارند و به همین دلیل، صندوق‌های درآمد ثابت نیز سرمایه‌گذاری‌های نسبتاً امنی محسوب می‌شوند. صندوق‌های درآمد ثابت به دلیل امنیت بالا و سود ثابت علاقه‌مندان بسیاری دارد.
سود اوراق بهادار با درآمد ثابت، ممکن است در دوره‌های مختلف اندکی نوسان داشته باشد، اما مقدار مشخصی از آن به‌عنوان حداقل سود، توسط ناشر اوراق تضمین می‌شود؛ این مقدار حداقل سود، به سود علی‌الحساب معروف است.
تفاوت صندوق با درآمد ثابت و بانک چیست؟
برای مقایسه تفاوت صندوق و بانک بهتر است از کلیات هر دو اطلاعاتی داشته باشیم سپس با مقایسه جزئی‌تر هر کدام به تفاوت‌هایشان پی ببریم. در ادامه، به صورت کوتاه از بازدهی سپرده‌های بانکی و صندوق‌های درآمد ثابت می‌گوییم. همچنین شرایط امنیت و ضمانت سرمایه را در آن‌ها مقایسه می‌کنیم:
1- میزان سود پرداختی
از آنجایی‌که اقتصاد کشور ما همواره بانک‌محور بود‌ه است، اکثر افراد با نرخ سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت بانکی آشنایی دارند. در سال‌های اخیر، سود سپرده‌های بانکی به صورت سالیانه 20/5 الی 22/5 درصد است. در برخی موارد دیده شده‌است که بانک‌ها با اعمال غیرقانونی، اقدام به پرداخت بیشتر سود سالانه می‌کنند. صندوق‌های درآمد ثابت اما نرخ سود بیشتری نسبت به سپرده‌های بانکی دارند که سود پرداختی سالیانه صندوق‌های درآمد ثابت 26 الی 36 درصد است. دلیل بیشتر بود‌ن این نرخ هم در این است که صندوق‌های درآمد ثابت بخشی از دارایی‌های خود را در اوراقی همچون سهام و حق تقدم آن سرمایهگذاری می‌کنند.
به دلیل تخصص مدیر سرمایهگذاری این صندوق‌ها، عموما بازدهی‌های مثبتی دارند و در نتیجه نرخ سود این صندوق‌ها کمی بیشتر از سپرده‌های بانکی است. در هنگام رونق بازار نیز دیده شده است که تفاوت نرخ این دو بسیار بیشتر و قابل توجه شده است.
2- نحوه سوددهی
سوددهی بانک و صندوق‌های درآمد ثابت به صورت پرداخت سود نقدی در بازه‌های زمانی مختلف است. با این تفاوت که سود بانکی به صورت ماه‌شمار محاسبه می‌شود اما سود صندوق‌های درآمد ثابت به صورت روزشمار بود‌ه که بدون نرخ شکست می‌باشد. صندوق سرمایهگذاری درآمد ثابت همچنین امکان پرداخت سود به صورت ماهانه یا سه ماهه بدون نرخ شکست دارند، حتی برخی از صندوق‌های درآمد ثابت می‌توانند بدون تقسیم سود باشند.
3- امنیت و ضمانت سرمایهگذاری
گاهی به دلیل دیدگاه سنتی، برخی از افراد گمان می‌کنند که امنیت سرمایه در بانک بیشتر است و به همین دلیل، تمایل بیشتری برای سپرده‌گذاری در بانک دارند. در این خصوص، باید بگوییم که امنیت سرمایه تنها مختص به بانک نیست و این تصوری اشتباه در میان مردم است که چندان صحت ندارد. صندوق‌های درآمد ثابت با وجود نظارت سازمان بورس و ضمانت ضامن نقدشوندگی، از امنیت و شفافیت زیادی برخوردارند.
بانک مرکزی علاوه بر سیاست‌گذاری، وظیفه نظارت بر عملکرد بانک‌ها را نیز برعهده دارد. در بازار سرمایه نیز سازمان بورس اوراق بهادار همین وظیفه را برعهده دارد و به طور مستمر عملکرد نهادهای مالی را نظارت می‌کند. در خصوص صندوق‌های سرمایهگذاری نیز قوانین سختگیرانه‌ای را در نظر گر‌فته و صندوق‌ها را موظف به ارائه گزارش عملکرد، صورت‌های مالی و پرتفوی سرمایهگذاری خود کرده است.
برای مشاهده پرتفوی سرمایهگذاری صندوق‌های سرمایهگذاری و به طور کلی صورت‌های مالی آن‌ها می‌توانید به سایت کدال مراجعه کرد.
علاوه‌بر قوانین سختگیرانه، نظارت سازمان و حسابرس‌های قانونی به همراه ارکان نظارتی صندوق نیز امنیت صندوق‌های درآمد ثابت را بسیار بالا برد‌ه است. می‌توان گفت از لحاظ امنیت، این صندوق‌ها تقریبا مشابه با سپرده‌های بانکی هستند و می‌توان با اطمینان کامل، سرمایه خود را به این صندوق‌ها سپرد؛ در کنار امنیت سرمایه که صندوق‌های درآمد ثابت مانند سپرده‌های بانکی دارند، مزیت‌های دیگری نیز همچون شفافیت و نقدشوندگی وجود دارد که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
4- شفافیت اطلاعاتی
به واسطه عدم شفافیت نظام بانکی و اجتناب از گزارش‌دهی به سرمایه‌گذاران، به طور قطعی نمی‌‌توان در مورد اینکه سپرده‌های بانکی دقیقاً در کجا سرمایهگذاری می‌شوند صحبت کرد. به طور کلی، بخشی از این سپرده‌ها در قالب تسهیلات و وام به متقاضیان حقیقی و حقوقی پرداخت می‌شود و مابقی آن نیز به پروژه‌های عمرانی و تولیدی مانند پروژه‌های پتروشیمی و پالایشگاهی، سهام شرکت‌های بورسی و فرابورسی، اوراق درآمد ثابت و… تخصیص داده می‌شود. با این همه، باز هم از وزن هرکدام در سبد دارایی و سوددهی سپرده‌های سرمایهگذاری شده اطلاعات دقیقی در دست نیست.
برخلاف بانک‌ها، صندوق‌های درآمد ثابت ملزم به گزارش‌دهی مداوم به سرمایه‌گذاران خود هستند. به طوری که پس از خرید واحدهای صندوق درآمد ثابت مبتنی بر صدور و ابطال، دسترسی به پنل اختصاصی سرمایه‌گذار در اختیار وی قرار می‌گیرد تا از آن طریق، اطلاعاتی نظیر سود و زیان محقق‌شده، ترکیب دارایی‌ها و پرتفوی صندوق را با جزئیات کامل دریافت کند.
هر صندوق سرمایهگذاری سایتی دارد که موارد زیر روزانه در آن قرار داده می‌شود:
- قیمت آماری
- ارزش دارایی صندوق
- صدور و ابطال هر صندوق
- بازدهی روزانه، ماهانه و دوره‌ای صندوق از ابتدای تاسیس تا الان
علاوه بر موارد فوق، دریافت اطلاعاتی نظیر سود و زیان محقق‌شده هم برای صندوق درآمد ثابت قابل معامله (ETF) مانند سهام شرکت‌ها در سامانه معاملاتی کارگزاری قابل مشاهده است.
صندوق سرمایه گذاری به عنوان یک روش سرمایهگذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه، نقش واسطه مالی را ایفا می‌کند. بدین صورت که با جمع‌آوری سرمایه خرد اشخاص مختلف، اقدام به سرمایهگذاری در بازار بورس به وسیله یک تیم تحلیل‌گر حرفه‌ای و با نظر مدیر صندوق خواهد کرد. برای اطلاع بیشتر درباره صندوق سرمایهگذاری به لینک زیر مراجعه کنید.
5- نحوه سرمایهگذاری در بانک و صندوق درآمد ثابت
برای سرمایهگذاری در بانک باید با همراه داشتن شناسنامه و کارت ملی و کپی آن‌ها به یکی از شعب بانک دلخواه مراجعه کرد اما خرید و فروش صندوق درآمد ثابت قابل معامله در بورس، به‌صورت آنلاین و از طریق سامانه‌های معاملاتی انجام می‌شود و به دو روش زیر صورت می‌گیرد:
صندوق درآمد ثابت مبتنی بر صدور و ابطال
برای سرمایهگذاری در این نوع از صندوق‌های درآمد ثابت، ابتدا باید در سامانه سجام ثبت‌نام کرد. بعد از انجام احراز هویت و دریافت کد بورسی، به صورت آنلاین در پنل کاربری کارگزاری اقدام به معامله در صندوق درآمد ثابت مبتنی بر صدور و ابطال کرد.
خرید صندوق درآمد ثابت صدور و ابطالی، از طریق سامانه اختصاصی صندوق مدنظر انجام می‌گیرد. حداقل مبلغ خرید صندوق درآمد ثابت مبتنی بر صدور و ابطال، به هر واحد صندوق بستگی دارد.
صندوق درآمد ثابت قابل معامله (ETF)
برای سرمایهگذاری در این نوع از صندوق‌های درآمد ثابت فقط کافی است کد بورسی داشتـه باشید و در یک کارگزاری ثبت نام کنید سپس به سامانه معاملاتی کارگزاری خود وارد شوید و مانند سهام شرکت‌های بورس و فرابورس واحدهای این صندوق‌ها را خرید و فروش کنید.
6- نقدشوندگی
یکی از مواردی که سرمایهگذاری در سپرده‌های بانکی را محدود می‌کند، مدت زمان خواب سرمایه است. برای تعلق گر‌فتن درصد مشخصی از سود به سپرده‌های بانکی، بانک مدت زمانی را تعیین می‌کند که باید وجه در سپرده بلندمدت باقی بماند.
در حساب سپرده بلندمدت یک ساله با نرخ ۱۸ درصد، چنانچه در این مدت قصد برداشت وجه وجود داشته باشد، با نرخی کمتر از ۱۸ درصد، سود تعلق می‌گیرد؛ به این نرخ جدید نرخ شکست پول گفتـه می‌شود. در صندوق‌های درآمد ثابت نرخ شکست وجود ندارد و نرخ سود در این صندوق‌ها به صورت روزشمار است. این مزیت یکی از جذابیت‌های صندوق درآمد ثابت در برابر سپرده‌های بانکی است که سرمایهگذاری در آن را به صرفه‌تر می‌کند.
7- نرخ شکست
همانطور که در نقدشوندگی و نحوه سوددهی بانک و صندوق درآمد ثابت گفته شد، نرخ شکست یکی از مزیت‌های صندوق درآمد ثابت نسبت به بانک است. در تعریف نرخ شکست این‌گونه می‌توان گفت، زمانی که سرمایه‌گذار اقدام به برداشت پول خود قبل از موعد قرارداد نماید. در این حالت بانک‌ها درصدی از سود را به عنوان “جریمه برداشت قبل از سر رسید” از سپرده کسر می‌کنند که به آن نرخ شکست گفته می‌شود. این در حالی است که صندوق درآمد ثابت به صورت روزشمار، سود پرداخت می‌کند و نرخ شکست ندارد.
سود روزشمار و ماه‌شمار در صندوق درآمد ثابت و بانک چیست؟
سود روزشمار براساس حداقل دارایی سرمایه‌گذار در هر روز محاسبه شده و به ازای هر روز، به سرمایه فرد تعلق می‌گیرد. این در حالی است که سود ماه‌شمار سودی است که براساس کمترین مانده حساب در ماه، به سپرده‌گذار پرداخت می‌شود. برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید:
حساب بانکی را در نظر بگیرید که در آن سود به صورت ماه‌شمار محاسبه می‌شود. فرض کنید مانده‌حساب فرد از یکم تا بیستم ماه مبلغ 20 میلیون تومان باشد و از بیستم تا انتهای ماه مانده حساب را به 1 میلیون کاهش بدهیم. سودی که انتهای ماه به این حساب سپرده تعلق می‌گیرد براساس کمترین موجودی ماه یعنی همان 1 میلیون تومان محاسبه می‌شود. همین مثال برای روزشمار به این صورت است که مانده حساب آن، از یکم تا بیستم ماه 20 میلیون تومان است و از بیستم تا آخر ماه 1 میلیون تومان. سود روزشمار برای 20 روز اول، به ازای 20 میلیون و مابقی ماه، براساس 1 میلیون پرداخت می‌شود.
مزایای صندوق درآمد ثابت نسبت به بانک
تا به اینجا تفاوت‌های اصلی صندوق درآمد ثابت و بانک را مطرح کردیم. در ادامه به طور مختصر مزایای صندوق درآمد ثابت نسبت به بانک را نام می‌بریم:
- مدیریت حرفه‌ای و کنترل ریسک سرمایهگذاری
- تحت نظارت شدید سازمان بورس
- ترکیب دارایی مشخص از جانب ارگان‌های دولتی
- وجود رکن ضامن نقدشوندگی
- گزارش‌دهی و شفافیت اطلاعاتی به صورت ماهانه در سایت کدال
در نهایت صندوق درآمد ثابت یا بانک؟ کدام بهتر است؟
برای انتخاب بهترین گزینه سرمایهگذاری، همیشه ویژگی‌های شخصیتی سرمایه‌گذار و هدف و انگیزه او از سرمایهگذاری اهمیت دارد. برای افرادی که حاضر به پذیرش ریسک نیستند، صندوق‌های درآمد ثابت گزینه خوبی برای شما به حساب می‌آیند. بانک نیز سود ثابت و از پیش تعیین‌شده‌ای را که ناشی از نرخ بهره مصوب دولت است، در بازه‌های زمانی میان‌مدت یا بلندمدت با اعمال محدودیت‌هایی در برداشت وجه از سپرده‌ها، به صورت نقدی پرداخت می‌کند.
صندوق درآمد ثابت عموما توسط شرکت‌های مدیریت دارایی و کارگزاری‌ها مدیریت می‌شوند. آن‌ها سود متغیری که معمولاً مقداری بیشتر از بانک است را به صورت روزشمار در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت‌تر از بانک تقسیم می‌کند. سرمایهگذاری در صندوق‌های درآمد ثابت به واسطه فرآیندهای شفاف و مستحکمی که دارد، ضمن نظارت مداوم سازمان بورس و ارکان نظارتی، یک سرمایهگذاری بی‌دغدغه، امن و پرسود را فراهم می‌کند.
چکیده‌ای از صندوق درآمد ثابت یا بانک
انتخاب بین صندوق‌های درآمد ثابت و سپرده‌گذاری در بانک به میزان ریسک‌پذیری، اهداف مالی و نیازهای نقدینگی افراد بستگی دارد. اگر کسی به دنبال بازدهی بالاتر و تنوع در سرمایهگذاری باشد و ریسک‌پذیری متوسطی داشته باشد، صندوق‌های درآمد ثابت می‌توانند گزینه مناسبی برای او باشند. در این مقاله، به بررسی تفاوت‌های سرمایهگذاری در صندوق درآمد ثابت و بانک پرداخته شد. مزایا و معایب هر کدام نسبت به دیگری سنجیده شده است. می‌توان گفت که صندوق‌های درآمد ثابت با امنیت بالا، مدیریت حرفه‌ای، پرداخت سود روزشمار و … برتری بیشتری نسبت به سپرده‌های بانکی دارند.
